İnsanlar için vazgeçilmesi mümkün olmayan gıdanın sürdürülebilir ve güvenilir temini, toplumların sağlığı ve geleceği nedeniyle çok önemli bir husustur. Bildiğiniz gibi son zamanlarda gıda alanı ile alakalı birçok sorundan bahsedilmekte, sürekli olarak bunun tartışmaları yapılmaktadır. Gıda güvenliği, gıda güvenilirliği, tarımsal yapı, gıda savunması, gıda stokları, hammadde kaynaklarının maliyeti, tarımsal ürünlerin alternatif kullanım alanları, çevre kirliliği ve çevrenin korunması gibi konular bu kapsamda ön plana çıkmaktadır.
Tüm dünyada insanların yaşamlarını sağlıklı bir biçimde devam ettirebilmesi için yeterli miktarda gıda alabilmeleri ve bu gıdaların sağlık yönünden güvenilir olması gerekmektedir. Bu durum insan haklarının esasını oluşturur. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’ne göre en temel insan haklarından biri olan gıda hakkı; bireyin, yaşaması için gerekli olan yeterli ve güvenilir gıdaya erişiminin sağlanması anlamına gelir. Peki sık sık duyduğumuz “gıda güvenilirliği” kavramı ne anlama gelmektedir? Gıda güvenilirliği; gıdaların, gıda kaynaklı hastalıklara neden olan biyolojik, fiziksel ve kimyasal etkenleri önleyecek şekilde işlenmesi, hazırlanması, depolanması ve tüketiciye sunulmasını tanımlayan bilimsel bir sistem döngüsü olarak tanımlanmaktadır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü gıda güvenilirliğini şu sözlerle tanımlamaktadır: “Gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlü zararların bertaraf edilmesi için alınan tedbirler bütünüdür.” Gıda güvenliği, birincil üretim aşamasından tüketiciye ulaşana kadar tüm aşamaları kapsar.
FAO’ya göre son yıllarda gıda güvenilirliği alanındaki dikkat çekici gelişmelere rağmen, gıda kaynaklı hastalıkların küresel boyutu hala kabul edilemez düzeydedir. Dünyada her yıl yaklaşık 600 milyon kişi (her on kişiden birine denk gelecek şekilde) kirli yiyecekleri yedikten sonra hastalanmakta ve bu grup içerisinden 420 bin kişi ise hayatını kaybetmektedir. Güvenilir gıda, yalnızca daha iyi sağlık ve gıda güvenliği için değil aynı zamanda geçim kaynakları, ekonomik gelişme, ticaret ve her ülkenin uluslararası itibarı için de büyük önem taşımaktadır.
EMİN OLUN
FAO’da yer alan bir makalede şu ifadeler kullanılıyor: “Hükümetler ve gıda güvenilirliği yetkilileri, hepimizin güvenilir ve besleyici yiyecekler yiyebileceğini garanti etmede kritik bir rol oynamaktadır. Uygun gıda yönetmelikleri kapsamında, hükümetler ve gıda güvenilirliği yetkilileri gıda operatörlerinin tüm gıda zinciri boyunca gıda güvenilirliği risklerini yönetmelerine yardımcı olabilirler. Ayrıca, hükümetler ve ilgili makamlar gıda güvenilirliği risklerinin ve bunların nasıl önleneceği konusunda gıda üreticileri ve tüketicilerini bilgilendirmekten ve yönlendirmekten sorumludurlar.”
Birleşmiş Milletler kurumlarının bir kılavuz hazırlanmış ve bu kılavuzda gıda güvenilirliğinde sürdürülebilir bir fark yaratmak için aşağıdaki beş adımdan bahsedilmiştir. Bu beş adım şu şekildedir:
Güvenilir olduğuna emin olun: Hükümetler herkes için güvenilir ve besleyici gıda sağlamalıdır.
Güvenilir şekilde yetiştirin: Tarım ve gıda üreticileri iyi uygulamalara uyum sağlamak zorundadır.
Güvenilir şekilde saklayın: İşletmeciler gıdanın güvenilir olduğundan emin olmalıdır.
Güvenilir olduğunu kontrol edin: Tüketicilerin, gıdalarla ilgili beslenme ve hastalık riskleri hakkında zamanında, açık ve güvenilir bilgilere erişmesi gerekir.
Güvenilirliği için bir araya gelin: Hükümetler, bölgesel ekonomik yapılar, Birleşmiş Milletler kuruluşları, kalkınma ajansları, ticari sivil toplum kuruluşları, tüketici ve üretici grupları, akademik ve araştırma kurumları ve özel sektör kuruluşları gıda güvenilirliği konularında birlikte çalışmalıdır.
