Hava kirliliği dünyada her yıl sekiz milyon erken ölüme yol açıyor. Ayrıca solunum, kalp, damar ve nörolojik sistem başta olmak üzere birçok alanda sağlığımızı olumsuz etkiliyor. Hava kirliliği, anne karnındaki bebeği bile etkiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) hava kirliliği için “tütünden bile zararlı” açıklaması yaparken Uluslararası Kanser Ajansı partikül madde kirliliğini “kanserojen” olarak sınıflandırıyor. Havayı kirleten maddelerin en tehlikelisi PM 2.5 ve maalesef Türkiye’de PM 2.5 için yasal bir sınır değer yok. Türkiye’de henüz neden bir PM 2.5 sınır değeri olmadığı konusuna Çevre ve Şehircilik Bakanlığı “Yönetmelik henüz taslak aşamasında ne zaman yürürlüğe gireceği belirsiz” cevabını veriyor. Bu belirsizlik bir son bulmalı. Bunu hep birlikte başarabilir, derin bir nefes alabiliriz. Çünkü temiz hava haktır ve daha fazla beklemez. Biliyorsunuz temiz hava olmadan hayat da olmaz.
PM 2.5 Nedir?
2.5 mikrondan küçük hava kirleticilere partikül madde 2.5 (PM 2.5) denir. Gözle görülmez. Kilometrelerce yol alabilir. Ana kaynağı fosil yakıtlardır. Bir metreküp havanın içindeki oranına göre ölçümlenir. Solunum yoluyla kana karışabilir. 2017 yılında Türkiye’de hava kirliliği, trafik kazalarının 7 katı kadar can aldı. O yılda Türkiye’de hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen seviyelere indirilseydi ölümlerin yüzde 13’ü önlenebilirdi. Dünyanın pek çok ülkesinde belirlenmiş olan PM 2.5 ulusal sınır değerleri Türkiye’de de belirlenmeli. Halk sağlığının gözetilmesi ve sağlık maliyetlerinin düşürülmesi için bu çok önemli bir adım olacak. 2019’da Birleşmiş Milletler tüm hükümetlere bir çağrıda bulundu: “Hava kirliliği ve iklim krizleri birlikte ele alınmalı.” Bu çağrı gösteriyor ki hava kirliliği konusunda bilinç artıyor. Ülkemizde de hava kirliliği en önemli çevre sorunu olarak görülüyor. Türkiye’de henüz neden bir PM 2.5 sınır değeri olmadığı konusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan verilen cevaba göre “Yönetmelik henüz taslak aşamasında, ne zaman yürürlüğe gireceği belirsiz.” Bu belirsizliği bir an önce sonlandırmak ve hava kirliliği konusuna ciddi olarak eğilmek gerekiyor.
Türkiye’de hava kalitesi ölçümleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Hava Kalitesi İzleme İstasyonları’ndan yapılıyor. Sayıları toplam 330 olduğu bildirilen istasyonların sadece 211’inin (yüzde 64) verileri kamuoyu ile paylaşılıyor. 2018 yılında bunların 163’ünde, yani toplam istasyon sayısı olan 330’un yarısından çoğunda yeterli sayıda ölçüm yapılmamış veya ölçüm verileri bildirilmemiş. Bir başka örnek ise İstanbul. İstanbul’da 2018 yılında toplam 30 istasyonun sadece yüzde 30’unda yeterli ölçüm yapılmış. Bu durum devam etmemeli. Temiz hava hakkımızı savunmalı ve hava kirliliği konusunda veri güvenliğinin geliştirilmesini talep etmeliyiz.
Green Peace, hava kirliliğine karşı başlattığı kampanya için herkesi desteğe çağırıyor. Siz de hava kirliliğine karşı harekete geçerek, başlatılan yeni kampanyaya katılabilirsiniz. Green Peace tarafından imza sayfasından yaşadığın şehirde hava kirliliği ne durumda, kaç istasyonda ölçüm yapılıyor gibi bilgilere de ulaşabilirsin. Siz de şimdi harekete geçip, imza verebilirsiniz. Temiz hava hakkımız “havada kalmasın.”
Vicdanlı kalın…
Kutu
Sayılarla hava kirliliği
Yüzde 56: Son üç yılda ulusal sınır değerlere göre 81 ilin yarısından fazlası kirli hava soludu.
Yüzde 13: 2017 yılında Türkiye’de hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen seviyelere indirilseydi ölümlerin %13’ü önlenebilirdi.
Yüzde 93: Türkiye’de 2018 yılında yeterli ölçüm yapılan 163 istasyonun yüzde 96,3’ünde yıllık PM 10 ortalaması DSÖ limitlerinin üzerinde kirli.
7 kat: Türkiye’de 2017 yılında hava kirliliği trafik kazalarından 7 kat fazla can aldı.
İlk 3 il: 2017 yılında hava kirliliği nedeniyle en fazla ölümün yaşandığı ilk üç il İstanbul (5 bin 851), Bursa (3 bin 98) ve Ankara (2 bin139) oldu.
Günün Vegan Tarifi
Elma Sorbe
Malzemeler
6 adet elma
Taze zencefil
1 yemek kaşığı limon suyu
¼ su bardağı hurma suyu
Öncelikle elmaları soyup küçük küçük doğrayıp rondo içerisine koyalım. Daha sonra geri kalan malzemeyi damak zevkinize uygun bir miktarda (zencefil, limon suyu, hurma suyu) ekleyelim. Karışımı iyice püre haline getirene kadar rondodan geçirelim. Daha sonra plastik bir kaba aktaralım ve donana ve sertleşene kadar buzlukta bekletelim. Daha sonra buz haline gelen sorbeyi kalıptan çıkaralım ve küp küp keserek tekrar rondoya atalım. Yumuşak bir kıvam alan sorbeyi üzerini kuruyemişle süsleyerek servis edebilirsiniz.
