Arılar, tozlaşma yoluyla dünyadaki tarımsal üretimin artmasına katkıda bulunuyorlar. Dünyadaki tarım ürünlerinin yani gıdalarımızın üçte birini arılara borçluyuz. Arıların geleceği insanların geleceği demek. Tarımsal ilaçlamada kullanılan ve neonikotinoid olarak adlandırılan maddelerin arılar üzerinde doğrudan ya da dolaylı pek çok ölümcül etkisi var. Öncelikle arılar, bu ilaçlara maruz kaldıklarında zehirlenip hemen ölebiliyorlar. Arıların sinir sistemini etkileyerek yollarını kaybetmelerine ve ölmelerine neden olması da pestisitlerin (tarım ilaçlarının) dolaylı etkilerinden yalnızca biri. Hem arıların hem de tarımın geleceği için ciddi bir tehdit oluşturan neonikotinoidler vakit kaybetmeden yasaklanmalı. Arıların ölümüne neden olan bu tarım ilaçları kullanılan ülkelerin ekonomisini de tehdit ediyor. Avrupa Birliği, arı sayısındaki azalmayla birebir ilişkilendirilen üç neonikotinoidin açık alanlarda kullanımını yasakladı. Bu ilaçların tüm dünyada yasaklanması için harekete geçmemiz gerekiyor.
AB YASAKLADI
Bitkileri koruma amacıyla kullanılan kimyasallara “pestisit” adı veriliyor. Bununla beraber direkt olarak böcekleri hedef alanlara da insektisit ya da böcek ilacı deniliyor. AB’nin yasakladığı neonikotinoidler de bu sınıfa dahil. Bu ilaçlar püskürtülerek değil, tohumların yüzeyini kaplayacak şekilde kullanılıyorlar. Bu sebeple tohum çiçeklendikçe ilaçlar ekinin her tarafına dağılıyor, hem toprak altında hem toprak üstünde yer alan böcekleri de hedef alıyor. Bu ilaçlar özellikle 90’lı yıllardan itibaren sıklıkla kullanılmaya başlandı. Bu ilaç kullanıldıkça arıların sayısındaki azalma da fark edilmeye başlandı. 2013 yılında yapılan araştırmalar sonucunda Avrupa Birliği mısır ve ayçiçeğini kapsayacak şekilde bu ilaçlara yönelik sınırlı yasak kararı aldı. 2018’in Şubat ayında ise bu kullanımlar tamamen yasaklandı. İlaçlı tohumlar tarlaya ekilirken ortaya çıkan tozla karşılaşan arılar doğrudan zehirlenerek ölüyor. Ya da sistemik yapılarından ötürü bitkinin nektarına, polenine, saldığı sıvılara karışan ilaçlar, buraya gelen arılara geçiyor. Dolaylı etkilenen arılar hafıza kaybı yaşayıp kovanlarına dönüş yolunu unutabiliyor, felç geçirebiliyor.
ARILAR SAYESİNDE BESLENİYORUZ
Peki arıların ölmesi veya yaptıkları neden bu kadar önemli? Soframıza gelen gıdaların 3’te 1’ini arı ve arı gibi tozlaşma yapan canlılara borçluyuz. Greenpeace’in sitesinde bulunan bilgilere göre kendi besinleri için nektar yani besin avına çıkan bu canlılar, yani tozlayıcılar (ya da polinatörler), çiçekten çiçeğe gezerken polenleri de beraberlerinde taşıyorlar ve böylece bitkilerin üremesini, hem niteliksel hem niceliksel olarak üretimin ve doğadaki çeşitliliğin artmasını sağlıyorlar. Bu tozlama işinin de yüzde 80’ini doğada bal arıları ya da diğer tür yaban arıları tarafından gerçekleştiriliyor. Tahılların tozlaşması büyük oranda rüzgar tarafından gerçekleşirken meyve ve sebzelerin büyük kısmındaki üretimi, çalışkanlıkla özdeşleşen arıların yaptığı işte bu tozlaşmaya borçluyuz.
Bu söz konusu uygulama esasında iki farklı konuya işaret ediyor. Bir yandan tozlaşmanın tarımsal üretim için öneminin altını çizerken diğer yandan tarlaların etrafında yeterince tozlaşma yapacak arının kalmadığını gösteriyor. Ve artık ancak taşıma su ile değirmen dönebiliyor. Zira özellikle 2006’dan bu yana ABD, Avrupa ve Türkiye dahil dünyanın pek çok farklı köşesinde kitlesel ölümler gerçekleşiyor, arı miktarı azalıyor. Avrupa’da bu çerçevede büyük bir adım Nisan ayında atılırken benzer adımlar Türkiye’de de atılmayı bekliyor. Tarım konusunda hem fiyat hem kalite hem de miktar olarak yaşanan sıkıntıları düşünürsek bu konuyu ne kadar acil bir şekilde gündeme getirmeye ihtiyacımız olduğu daha iyi anlaşılabilir. Özellikle Türkiye’nin arı çeşitliliği açısından benzersiz bir konumda bulunduğunu, dünyadaki arı türlerinin beşte birine ev sahipliği yaptığını akılda tuttuğumuzda, bu konuda harekete geçmenin bir seçenek değil, mecburiyet olduğu daha iyi anlaşılabilir. Ve önümüzde en azından ilham alacak bir yol haritası duruyor. İşe söz konusu üç maddenin yasaklanmasıyla başlamalıyız.
Arıları koruyun…
