Veganlık ya da veganizm, çeşitli nedenlerle hayvan kökenli gıdaları ve diğer hayvansal ürünleri kullanmayı reddetmektir. Vegan kişiler, hayvan kullanımı yoluyla elde edilen gıdaları, giyecekleri ve diğer tüm yan ürünleri kullanmazlar.
Vegan beslenmenin birinci şartı hayvanları yememek ve sömürmemek, bitkisel beslenmektir. Bitkisel beslenme, yaşı ve cinsiyeti ne olursa olsun herkesin sağlığını olumlu etkiler. Gelecekte kalp krizi, felç, şeker, kanser gibi hastalıklara yakalanma riskinizi bu beslenme biçimi ile azaltılır. Veganlık sadece bitkisel beslenme değildir, diğer canlıların yaşama arzularına saygılı olmak adına kendini değiştirme yoluna girmenin de ilk adımı olarak kabul edilir. Her fırsatta uygar olduğunu dile getiren insanın sonrasında başka canlıları öldürmesi ya da acı çektirmesi kabul edilebilir bir durum değildir. Bu nedenle de günümüzde veganlık kavramı daha sık tartışılır hale gelmiştir.
İnsanlar son zamanalrda hayvanlara zarar vermemek için et yemeyi de azaltmaya hatta tamamen bitirmeye başlamıştır. Ama sağlık açısından korkular nedeniyle diğer hayvansal ürünler tüketilmeye devam etmektedir. Fakat et kadar diğer ürünler de vücudumuz için büyük zararlar içerir. Bu nedenle eğer gerçekten etik sebeplerle hayvanlar için bir şeyler yapılmak isteniyorsa, vegan olmak gereklidir. Doğru ve dengeli beslenildiği takdirde veganlığın vücut için hiçbir zararı bulunmamaktadır.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Vegan beslenme sırasında alınan besinlere dikkat etmek gerekmektedir. Vücudun günlük ihtiyaçları mutlaka karşılanmalıdır. Vegan beslenme sırasında; protein, karbonhidrat, yağ, mineral ve iyon dengesinin de sağlanması gerekmektedir. Vegan beslenmede soya fasulyesi oldukça önemlidir. Bu besin kaynağı; insan vücudundaki oldukça önemli bir açığı da kapatmaktadır. Soya fasulyesi aynı gramda bir ete göre 3 kat daha fazla protein içermektedir. Sağlıklı beslenebilmek için soya fasulyesinin dışında diğer gıdalara da ağırlık verilmelidir. Örneğin işlenmemiş tahıllar, saf kepek, kepekli buğday gibi ürünler özellikle bağırsak için faydalıdır. Karbonhidratlar da dengeli beslenmek için oldukça önemlidir fakat kesinlikle aşırıya kaçmamak gerekir. Vegan beslenmede; demir eksikliğine de dikkat edilmelidir. Bitkilerden demir almak aslında oldukça basittir. Mesela yeşil yapraklı sebzelerde diğer bitkilere nazaran daha çok demir bulunur. Brokoli, ısırgan otu, yeşil mercimek, antepfıstığı, roka gibi gıda maddelerinde demir oranı yüksektir. Kalsiyum yetersizliği de bir diğer önemli konudur. Bu ihtiyacı gidermek için de badem fındık gibi kuruyemişlerle; susam, soya fasulyesi, brokoli gibi gıdalardan destek alınabilir. Vegan beslenenlerin b12 vitamini eksikliği çektiklerini iddia etmek ise oldukça yanlış bir önermedir. B12; soya sütü, tofu ve buğday tohumunda bulunur. Bunlar tüketildiği takdirde herhangi bir sorun kalmayacaktır.
VEJETARYEN VE VEGAN BESLENME
Vejetaryen; bitkisel besinleri tüketen, hayvansal besinleri (kırmızı et, tavuk ve balık) hiç tüketmeyen kişilere verilen genel isimdir. Vejetaryen diyetler; et, balık, kümes hayvanı içermez; vegan diyetler bunun ilerisinde yumurta ve süt ürünleri de içermez. Vegan beslenme tipinin alt sınıfları vardır ve bu sınıflar hayvansal besinlerden tamamen/kısmen kısıtlı beslenmelerine ve çeşitli inanışları köken almalarına göre ayrılırlar. Hiçbir hayvansal besini ve ürünlerini tüketmezler, bitkilerle beslenirler. Arıdan sağlandığı için balı, kemiğin kaynatılmasıyla elde edildiği için jelatini, süt içerdiği için çikolatayı tüketmezler. Hayvansal besinleri yemedikleri gibi hayvandan elde edildiği için yün, ipek, deri gibi giysileri giymez, hayvansal yağ içeren sabunları kullanmazlar. 1944 yılında, The Vegan Society’nin kurucularından Donald Watson veganlığı şu şekilde tanımlıyor: “Veganlık hayvanlar alemine dair sömürü ve zulmün tüm biçimlerini dışlamanın ve yaşamı gözetmenin yoludur. Et, balık, kümes hayvanı, yumurta, bal, hayvansal süt ve türevlerini dışlayıp bitkiler aleminin ürünleriyle yaşamak ve tamamen ya da kısmen hayvanlardan üretilen tüm ticari malların alternatiflerini kullanmak şeklinde pratiğe dökülür.”
Vicdanlı kalın…
Günün Vegan Tarifi
Muzlu Kahvaltılık
Malzemeler
Yarım muz
Kakao
Agave
Fıstık ezmesi
Yulaf
Muzun yarısını eziyoruz ve fıstık ezmesi hariç tüm malzemelerle bir kasede karıştırıyoruz. Karışımı kavanoza koyuyoruz. Kalan yarım muzu dilimleyip üstüne yerleştiriyoruz. En üste fıstık ezmesini koyuyoruz. (İdil Yazar)
