Yakılan İnsanlık Tarihi -1

Geçmişten bize haber taşıyan birçok bilgi artık yok. Türkiye’de düşük kitap okuma oranlarına baktığımızda bizim yaşamımız için çok büyük bir önemi yok gibi dursa da kitaplar bir medeniyetin aydınlatıcı yüzüdür. Günümüz teknoloji çağında bilgiler artık internetlerde uçuşsa da doğruyu ve yanlışı birbirinden ayırmak çok da mümkün olmayabilir. Bu nedenle bir medeniyetin en büyük bilgi hazinesi hiç şüphesiz kütüphaneleridir. Geçmişi yaktıklarını sanarak aslında geleceği yakan bir takım insani varlıklar toplulukları yok etmek uğruna medeniyetleri yok etmişlerdir.

* Zerdüşt’e vahiy yoluyla indiğine inanılan Avesta; Zerdüştlüğü anlatan tek belgedir ve Ortadoğu’nun proto kutsal kitabıdır. Bu kutsal kitap Persepolis Kütüphanesinde koruma altında tutulmaktaydı. Büyük İskender tarafından M.Ö. 330 yılında Persepolis Kütüphanesi’nin yakılmasıyla bu yangınla Avesta da yok edildi. Elbette daha sonra Avesta’nın tekrar toparlanarak derlendiği söylenmektedir ancak orijinali yakılan bir metnin derlemesi ne kadar doğrudur tartışılır.

*Tarihte yakılan kütüphaneler arasında adını yazdıran en ilginç örnek ise İskenderiye Kütüphanesidir. Söylenenlere göre bir değil tam üç kez yakılmıştır. İskenderiye Kütüphanesinde insanlığı(!) korkutan ne gibi bilgiler varsa artık, külleri bile korku salmıştır. Günümüzde Mısır Medeniyetlerinin geçmişteki önemini anlatmaya kütüphanelerin bile yetmeyeceği su götürmez bir gerçek olsa da medeniyetlerin izlerini yakmak çok büyük bir insanlık suçudur. Bilindiği üzere İskenderiye Mısır’da bir liman kentinin adıdır, bilimin ve tarihin buluştuğu bir antik sahnedir. İskenderiye şehrindeki kütüphaneyi, Büyük İskender yaşama veda ettikten sonra tahta geçen Ptolemaios I. Soter kurmuştur. Günümüzde kütüphane dediğimizde aklımıza sadece kitaplar gelse de İskenderiye Kütüphanesi benzerlerinden çok farklıdır. Bilim ve tarih kütphanesi niteliğinde kurulmuştur. Dönemin bütün hayvan ve bitkilerinin örneği bu kütüphanede toplanmıştır. Kendi dünyaları ile ilgilenmekle kalmayıp gökyüzünü incelemek adına rasathane de kurmuşlardır. Mısır Medeniyeti’nin yanı sıra; Yunan, İran, Orta Doğu ve Akdeniz Medeniyetlerinin de kültürlerine ait izler bu kütüphanede yaşatılmaktaydı. Pek çok çeviri, pek çok el yazması eserlerini içinde barındıran bilimin ve gelecek tarihin gelişmesine katkıda bulunan bir yerdi adeta. Geometrinin temellerini atan Öklid; elips ve parabolleri inceleyen Apollonius; Arşimet prensibini formülize eden Arşimet; su saatlerinin mucidi Ktesibios gibi önemli isimlerinin yanı sıra tıp alanında kayda değer çalışmaları olan Herophilos ve Erasistratos bu kütüphanenin müdavimlerinden olmuşlardır. Böyle değerli bir bilim yuvası, geleceğe olduğu gibi taşınsaydı hiç şüphesiz dünya şu an bambaşka bir yerde olurdu. Kütüphanenin ilk olarak M.Ö. 47 yılında Jül Sezar tarafından yakıldığı birçok kaynağı bu yangınla yok olduğu ardından Hristiyan inancına geçildikten sonra M.S 390 yıllarında ilk yangından arda kalan eserlerin Paganizmi yaydığı gerekçesi ile yakıldığı söylenmektedir. Daha sonra M.S. 641 yılında da Mısır fatihi Amr Bin As tarafından kütüphanenin yakıldığı söylenmektedir. Tabii ilk iki yangında kütüphanedeki Helenistik döneme ait bütün izler silinmiştir. Bu nedenle Mısır, Müslümanların eline geçtiği için mi böyle bir söylence ortaya çıkmıştır yoksa gerçekten üç kere yakılmış mıdır tam olarak bilinmemektedir. Kütüphane Hz Ömer’in emri ile 3. kez yakıldıysa önceki dönemlerde olduğu gibi (paganizm nedeniyle yakılmıştı) bu bir din savaşıdır. Yakılmadıysa, Hristiyan bir takım kişilerin 12.-13. yüzyılda uydurduğu bir savsa hiç şüphesiz yine bir din savaşıdır. Bu konuyu objektif bir şekilde görmek gerek. Kütüphanenin son olarak Çağdaş mimari ile 1995’li yıllarda yeniden yapımının ardından 2002 yılında insanlığa kazandırılmıştır. Kadim geçmişin değerlerini şimdi maalesef ki içinde barındırmıyor olsa da umarım bir daha yakılmaz.

*Bunun yanı sıra M.Ö. 75 yılında Apollon tarikatının rahipleri tarafından Sibilli Yazıtları yakılarak antik İtalya medeniyetinin tarihi yok edilmiştir.

Yakılan İnsanlık Tarihi -1